‘Je hoeft niet alles zelf te kunnen’

Op zaterdag 13 november organiseert de VLS i.s.m ArtEZ Enschede een nascholing over Technologie & Muziekonderwijs. We gingen in gesprek met Benno Spieker, hoofdvakdocent bij ArtEZ en inhoudelijk verantwoordelijk voor de nascholingsdag. 

Wat is de stand de stand van zaken als het gaat over technologie in het muziekonderwijs?

Waar digitale technologie alom vertegenwoordigd is in het leven van leerlingen, ook in hun muzikale leven buiten school, zie je dat niet altijd terug in de muzieklessen binnen de school. Steeds meer muziekdocenten erkennen deze kloof en willen hun muzieklessen met technologie verrijken. De mogelijkheden om dat te doen zijn uiteenlopend. Er is veel muziektechnologie beschikbaar, maar vaak niet specifiek gericht op muziekonderwijs. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de tools die in studio’s worden gebruikt of de muziek-apps voor tablet en smartphone. Het toepassen van die technologie in de muziekles is daarom iets dat vooral voor rekening komt van de muziekdocent.  Maar..…die is daar vanuit zijn/haar opleiding vaak slecht voorbereid. 

De ontwikkeling gaat razend snel. Is het eigenlijk wel bij te houden?

De muziekgeschiedenis, waar het muziekinstrumenten anders dan het menselijk lichaam/stem betreft, is er een van technologie. Deze technologie was eerst mechanisch, daarna elektrisch en nu vooral digitaal. De tijd waarover deze families van technologieën zich hebben ontwikkeld laat al zien dat er een enorme versnelling heeft plaatsgevonden. Maar natuurlijk is technologie ook ‘slechts’ een middel om je muzikaal uit te drukken en dat is iets wat de mens al millennia doet. 

Vergelijk de huidige ontwikkeling in het muziekonderwijs eens met 25 jaar geleden?

Waar popmuziek en popinstrumentarium in de tweede helft van de vorige eeuw zich langzaam maar zeker een plek in het muziekonderwijs verwierven, gebeurt dat nu vooral met digitale muziektechnologie. Deze technologie maakt het voor leerlingen ook makkelijk om snel een klinkend resultaat te bereiken. Zelf muziek maken, die je herkent van wat je om je heen hoort en waardeert. Daardoor krijgen ze mogelijkheden om zich met een rijker palet aan klanken uit te drukken, sneller dan mogelijk zou zijn met een gitaar of trompet in de hand. 

Je loopt als docent vast snel achter?

Als je de digitale muziektechnologie-trein denkt te hebben gemist, dan vergt wellicht het instappen wat tijd en moeite. De verschillende tools maken echter onderling vaak gebruik van vergelijkbare termen en strategieën. Daardoor kun je het na de inspanning met minder moeite bijhouden. Bovendien hoef je niet alles zelf te kunnen. Rijk jezelf en je leerlingen de tools aan en geef de mogelijkheid om ze te verkennen en er beter in te worden. Een mens kan immers niet alles weten …

Groeit de kloof tussen leerling en docent nu sneller dan ooit?

Een docent moet nu ook bijhouden welke muziek populair is bij de leerlingen en wat nieuwe kennis is over onderwijs en leren. Dat is een bijna vanzelfsprekende taak die je als muziekdocent hebt om aan te kunnen sluiten op de belevingswereld van je leerlingen en een vereiste om de kwaliteit van onderwijs te borgen. Zo zou je, volgens mij, ook moeten bijhouden welke technische mogelijkheden er zijn om je muziekonderwijs te versterken. Dan hoeft de kloof niet te groeien. Er hoeft zelfs niet eens een kloof te zijn.

Dan is dus de oplossing….

Hou jezelf op de hoogte van ontwikkelingen door erover te lezen, dingen te bekijken en er over te spreken met anderen. Probeer dingen uit met mensen die er al ervaring mee hebben. Ik zou daar ook zeker leerlingen bij betrekken. En als je iets niet zelf beheerst kun je er ook gastdocenten voor vragen het uit te leggen of te demonstreren. Leerlingen vinden het prachtig wanneer zo’n expert met ze aan de slag gaat. En vanzelfsprekend kun je daarnaast ook gebruikmaken van scholing. 

Wie is volgens jou verantwoordelijk voor het vergroten van de kennis en vaardigheden van de muziekdocent?

De plekken waar je je laat scholen tot muziekdocent zouden voor technologie niet anders hoeven zijn dan voor andere aspecten van ons vak. Dat begint bij de vakopleidingen. 

Allereerst mag je van de vakopleidingen verwachten, dat de docentenopleiding actueel is. De verschillende factoren die beïnvloeden of je technologie daadwerkelijk in je lessen gaat gebruiken moeten aan de orde zijn. Daarnaast zou het mooi zijn wanneer de aanwezige actuele kennis ook gedeeld wordt met oud-studenten, die de huidige docenten zijn. Daarvoor moeten serieuze nascholingsprogramma’s beschikbaar zijn. 

Voor technologie in het muziekonderwijs kwamen we uit bij ArtEZ Enschede

Enschede is een stad die sterk verbonden is met technologie, bijvoorbeeld door de hoogwaardige maakindustrie en de technische universiteit Twente. Ook bij ArtEZ Conservatorium Enschede zie je die technologie terug, bijvoorbeeld in uitgebreide faciliteiten en de opleidingen die technologie tot speerpunt hebben gemaakt. Bij de opleiding Docent Muziek begint dat bijvoorbeeld met wekelijkse lessen digitale vaardigheden voor de eerste en tweedejaars studenten die vervolgens in hun derde jaar de opdracht krijgen om samen met studenten van de UT en culturele partners (Wilmink theater, Phion en Nederlandse Reisopera) het muziekonderwijs te vernieuwen door het toepassen van digitale technologie. Hoe je die vaardigheden toepast in je muzieklessen komt uiteraard ook aan bod. De kennis die we inmiddels daarmee hebben opgedaan willen we graag delen met het werkveld. Om die reden zijn we dan ook blij dat we samen kunnen werken met de VLS en een scholingsdag kunnen organiseren en een daaropvolgend trainingstraject kunnen aanbieden. 

Zou ArtEZ dit moeten delen met andere opleidingen of is er een enkel expertisecentrum nodig?

We zullen de komende jaren zeker onze kennis en ervaring verder vergroten. De combinatie met de faciliteiten die we in Enschede hebben (studio’s, digitale middelen, infrastructuur) zijn daarbij een ideale plek voor verdere verdieping. Wie weet wat er nog allemaal in het vat zit. 

Lees meer over de Nascholing Technologie & Muziekonderwijs